Nhiều hộ dân các bản biên giới của Thanh Hóa bị cô lập do mưa lũ đầu tháng 8/2020. (Ảnh: TTXVN phát)

Nhận định về tình hình lũ những tháng cuối năm 2020, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia Vũ Đức Long cho biết, lũ lớn sẽ tập trung vào các tháng cuối năm 2020 tại khu vực Trung Bộ, trên các sông tại khu vực này khả năng xuất hiện từ 2-3 đợt lũ lớn, tập trung tại các tỉnh khu vực Trung, Nam Trung Bộ vào các tháng 10, 11/2020.

Đỉnh lũ năm 2020, tại hạ lưu các sông chính ở Thanh Hóa, Nghệ An ở mức báo động 1-báo động 2; các sông từ Hà Tĩnh đến Bình Thuận ở mức báo động 2-báo động 3 và trên báo động 3. Trên các sông suối nhỏ, vùng thượng lưu các sông khả năng xuất hiện lũ lớn, lũ quét và sạt lở đất.

“Bắt đầu từ khoảng cuối tháng 9 sang các tháng 10, 11 mưa lớn sẽ tập trung ở khu vực Trung Bộ, do đó nguy cơ rất cao xuất hiện lũ lớn và lũ đặc biệt lớn ở khu vực này từ cuối tháng 9 đến đầu tháng 12 năm nay,” ông Vũ Đức Long nhấn mạnh.

Chia sẻ về thuận lợi và khó khăn trong việc dự báo cũng như lường trước mối nguy hiểm về lũ, ông Long cho hay, trong những năm gần đây, được sự quan tâm, đầu tư của Nhà nước, hệ thống quan trắc, truyền tin và dự báo tại Tổng cục Khí tượng Thủy văn đã từng bước hiện đại hóa. Các mô hình dự báo thủy văn hiện đại đã và đang được ứng dụng tại Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cũng như các Đài Khí tượng Thủy văn khu vực, Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh, góp phần nâng cao chất lượng dự báo lũ trên các lưu vực sông.

Tuy nhiên, trong công tác dự báo, cảnh báo lũ còn nhiều khó khăn như do biến đổi khí hậu, diễn biến mưa lũ ngày càng bất thường hơn, cộng với điều kiện địa hình khu vực miền Trung tạo nên những con sông ngắn, dốc làm cho thời gian tập trung nước trên các lưu vực rất nhanh, do đó thời gian dự báo trước thường không được dài.

Bên cạnh đó, lũ là hệ quả của mưa lớn, tuy nhiên việc dự báo mưa, đặc biệt là mưa lớn định lượng hiện nay vẫn còn là thách thức đối với ngành Khí tượng Thủy văn không chỉ ở Việt Nam mà còn cả trên thế giới.

Ngoài ra, hiện nay có nhiều công trình thủy điện, thủy lợi được xây dựng trên các lưu vực sông làm thay đổi hoàn toàn chế độ dòng chảy trên sông gây nhiều khó khăn cho công tác dự báo, cảnh báo lũ.

Với nhận định tình hình mưa, lũ năm 2020 có nhiều diễn biến phức tạp, nguy cơ rất cao xuất hiện mưa, lũ lớn do đó các cấp chính quyền và người dân cần liên tục theo dõi, cập nhật các bản tin dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn được phát đi từ Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, cũng như trên phương tiện thông tin đại chúng để có được những phương án ứng phó kịp thời, hạn chế thấp nhất những thiệt hai có thể do thiên tai, mưa lũ gây ra.

Quy luật mùa lũ ở khu vực Trung Bộ dịch dần từ Bắc vào Nam, mùa lũ trên trên các sông từ tỉnh Thanh Hóa đến Hà Tĩnh từ ngày 1/7 đến 30/11; các sông từ Quảng Bình đến tỉnh Ninh Thuận từ ngày 1/9-15/12.

Trong các tháng 7, 8/2020, trên các sông ở Thanh Hóa, Nghệ An xuất hiện 1-2 đợt lũ nhỏ và từ ngày 31/7-2/8, trên các sông ở Hà Tĩnh, Quảng Bình đã xuất hiện một đợt lũ, biên độ lũ các sông khoảng 3-6m, đỉnh lũ tại các trạm thượng lưu ở mức báo động 1 và dưới báo động 1. Do đó, mùa lũ ở khu vực Trung Bộ xuất hiện theo quy luật hằng năm.

Theo số liệu cho thấy, thời kỳ đầu mùa lũ năm 2020, khu vực Bắc Trung Bộ xuất hiện ít lũ và đỉnh lũ thấp hơn so với trung bình nhiều năm (trung bình nhiều năm ở khu vực này trong thời kỳ tháng 7-8 thường xuất hiện 2-3 đợt lũ ở mức báo động 1 và trên báo động 1, có trận lên báo động 2).

Đặc biệt, trong quá khứ đã từng có xuất hiện lũ lớn, lũ lịch sử như trên sông Gianh (Quảng Bình) vào đầu tháng 8 năm 2007./.
Nhận định về tình hình lũ những tháng cuối năm 2020, Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia Vũ Đức Long cho biết, lũ lớn sẽ tập trung vào các tháng cuối năm 2020 tại khu vực Trung Bộ, trên các sông tại khu vực này khả năng xuất hiện từ 2-3 đợt lũ lớn, tập trung tại các tỉnh khu vực Trung, Nam Trung Bộ vào các tháng 10, 11/2020.

Đỉnh lũ năm 2020, tại hạ lưu các sông chính ở Thanh Hóa, Nghệ An ở mức báo động 1-báo động 2; các sông từ Hà Tĩnh đến Bình Thuận ở mức báo động 2-báo động 3 và trên báo động 3. Trên các sông suối nhỏ, vùng thượng lưu các sông khả năng xuất hiện lũ lớn, lũ quét và sạt lở đất.

“Bắt đầu từ khoảng cuối tháng 9 sang các tháng 10, 11 mưa lớn sẽ tập trung ở khu vực Trung Bộ, do đó nguy cơ rất cao xuất hiện lũ lớn và lũ đặc biệt lớn ở khu vực này từ cuối tháng 9 đến đầu tháng 12 năm nay,” ông Vũ Đức Long nhấn mạnh.

Chia sẻ về thuận lợi và khó khăn trong việc dự báo cũng như lường trước mối nguy hiểm về lũ, ông Long cho hay, trong những năm gần đây, được sự quan tâm, đầu tư của Nhà nước, hệ thống quan trắc, truyền tin và dự báo tại Tổng cục Khí tượng Thủy văn đã từng bước hiện đại hóa. Các mô hình dự báo thủy văn hiện đại đã và đang được ứng dụng tại Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cũng như các Đài Khí tượng Thủy văn khu vực, Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh, góp phần nâng cao chất lượng dự báo lũ trên các lưu vực sông.

[Thủ tướng: Không lơ là, chủ quan trong công tác phòng, chống thiên tai]

Tuy nhiên, trong công tác dự báo, cảnh báo lũ còn nhiều khó khăn như do biến đổi khí hậu, diễn biến mưa lũ ngày càng bất thường hơn, cộng với điều kiện địa hình khu vực miền Trung tạo nên những con sông ngắn, dốc làm cho thời gian tập trung nước trên các lưu vực rất nhanh, do đó thời gian dự báo trước thường không được dài.

Bên cạnh đó, lũ là hệ quả của mưa lớn, tuy nhiên việc dự báo mưa, đặc biệt là mưa lớn định lượng hiện nay vẫn còn là thách thức đối với ngành Khí tượng Thủy văn không chỉ ở Việt Nam mà còn cả trên thế giới.

Ngoài ra, hiện nay có nhiều công trình thủy điện, thủy lợi được xây dựng trên các lưu vực sông làm thay đổi hoàn toàn chế độ dòng chảy trên sông gây nhiều khó khăn cho công tác dự báo, cảnh báo lũ.

Với nhận định tình hình mưa, lũ năm 2020 có nhiều diễn biến phức tạp, nguy cơ rất cao xuất hiện mưa, lũ lớn do đó các cấp chính quyền và người dân cần liên tục theo dõi, cập nhật các bản tin dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn được phát đi từ Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, cũng như trên phương tiện thông tin đại chúng để có được những phương án ứng phó kịp thời, hạn chế thấp nhất những thiệt hai có thể do thiên tai, mưa lũ gây ra.

Quy luật mùa lũ ở khu vực Trung Bộ dịch dần từ Bắc vào Nam, mùa lũ trên trên các sông từ tỉnh Thanh Hóa đến Hà Tĩnh từ ngày 1/7 đến 30/11; các sông từ Quảng Bình đến tỉnh Ninh Thuận từ ngày 1/9-15/12.

Trong các tháng 7, 8/2020, trên các sông ở Thanh Hóa, Nghệ An xuất hiện 1-2 đợt lũ nhỏ và từ ngày 31/7-2/8, trên các sông ở Hà Tĩnh, Quảng Bình đã xuất hiện một đợt lũ, biên độ lũ các sông khoảng 3-6m, đỉnh lũ tại các trạm thượng lưu ở mức báo động 1 và dưới báo động 1. Do đó, mùa lũ ở khu vực Trung Bộ xuất hiện theo quy luật hằng năm.

Theo số liệu cho thấy, thời kỳ đầu mùa lũ năm 2020, khu vực Bắc Trung Bộ xuất hiện ít lũ và đỉnh lũ thấp hơn so với trung bình nhiều năm (trung bình nhiều năm ở khu vực này trong thời kỳ tháng 7-8 thường xuất hiện 2-3 đợt lũ ở mức báo động 1 và trên báo động 1, có trận lên báo động 2).

Đặc biệt, trong quá khứ đã từng có xuất hiện lũ lớn, lũ lịch sử như trên sông Gianh (Quảng Bình) vào đầu tháng 8 năm 2007./.